کوفیان و منتظران ظهور 2 ...
وقتی اصالت پول باعث به شهادت رسیدن امام زمان میشود ...
در نوشتار پیشین بافت جمعیتی شهر کوفه مورد بررسی قرار گرفت در این مقاله بر آنیم که وضعیت اقتصادی کوفه و نحوه هزینه کرد درآمد این شهررا از ابتدای تاسیس تا سال شصت و یک هجری بررسی نماییم.
یک سوم دارایی جهان اسلام به کوفه وارد می‌شد. قانونی با این مضمون وجود داشت که شهر مفتوح باید درآمد خود را به شهر فاتح بپردازد. کوفه به دلیل بافت نظامی شهر فاتح بود و در نتیجه درآمدها به آنجا سرازیر و تصمیم چگونه هزینه شدنش در کوفه گرفته می‌شد. همانگونه که در زمان حاضر نیز درآمد از سراسر کشور به پایتخت آمده و در آنجا پیرامون چگونگی هزینهکرد آن تصمیمگیری میشود.
جزیههای سنگین کشورهایی که فتح میشدند، یک پنجم غنائم جنگی، و ده درصد گمرک حکومت اسلامی وقت وارد کوفه می‌شد. نقل شده است که درآمد این شهر از گمرک و خراج 135 میلیون درهم بوده است.
سیاست تقسیم بیت المال در زمان سه خلیفه چنین بود که با توجه به سابقه ی فرد در اسلام و تعداد جنگ هایی که شرکت نموده است به وی از بیت المال حقوق میدادند.
در صحیح بخاری دارایی تعدادی از صحابی پیامبر (ص) آمده است ؛
زبیر در هنگام مرگ یازده خانه در مدینه، دوخانه در بصره، یک خانه در کوفه و یک خانه در مصر و هزار دینار طلا، هزار اسب و هزار کنیزو غلام داشت.(1)
طلاهای طلحه را بعد از مرگش با تبر تکه تکه کردند و سعد بن ابی وقاص و عبد الرحمن بن عوف نیز چنین بودند.
این افراد فرزندانی را باچنین ثروتی پرورش دادند که تبدیل به اشخاصی چون عبد الله بن زبیر و محمد بن طلحه و عبد الرحمن بن طلحه، و عمر بن سعد شدند.
همچنین آغاز اختلاف صحابه با عثمان بر سر نحوه تقسیم بیت المال بود همان گونه که شروع جنگ جمل و دشمنی طلحه و زبیر با حضرت علی (ع) نیز به همین دلیل بود.
فعالیت های نظامی مردم کوفه و شرکت آنها در جنگ نیز، بستگی به میزان سوددهی آن جنگ داشت. چنانچه امیر المومنین برای جنگ جمل از کوفه 12000 نفر نیرو جمع آوری کرد، اما بسیاری از نظامیان به دلیل مطمئن نبودن از نتیجه جنگ از شرکت در آن سر باز زدند ولی پس از پیروزی قاطع ایشان در جنگ، برای شرکت در نبرد صفین تعداد کوفیان سپاه ایشان را تا 120000 نفر ذکر کردند.
امام حسن مجتبی نیز برای جنگ بر علیه معاویه 12000 نفر نیرو جمع آوری نمود و پس اینکه معاویه فرمانده ی سپاه امام، عبد الله بن عباس، را با یک میلیون درهم تطمیع نمود؛ وی به همراه هشت هزار نفر از سپاه امام خارج و تنها چهار هزار نفر ماندند، تعداد کم سپاه باعث لغو جنگ گردید وعدهای که مانده بودند احساس کردند متضرر شدند به خیمه ی امام حمله کرده و حتی سجاده ای که ایشان بر روی آن مشغول نماز بودند را کشیدند و بردند.
این عده همان کسانی بودند که مملکت اسلامی را سفره ی پهنی میدیدند و تصور میکردند اگر متنعم نشده و به اندازه کافی از این سفره استفاده نکنند، دیگران سهم آنان را خواهند خورد. چنانکه امروز هم آمار بدهکاران بانکی موید وجود چنین دیدگاهی در بین عده ایست، در حالیکه عدهای دیگر برای دریافت وامهایی با مبلغ ناچیز باید مدت ها در انتظار بمانند.
نظام اداری کوفه به گونه ای طراحی شده بود که عشایری که در فتوحات شرکت داشتند، به ده قسمت تقسیم شده بودند و هر قسمت والی داشت که مسوول رساندن پول به افراد زیر مجموعه ی خود و یا فراخوان آنها برای شرکت در جنگ بود.
این ده طایفه در زمان خلیفه دوم به هفت طایفه تقسیم شدند تا مدیریتشان راحتتر شود و در زمان معاویه که زیاد بن ابی حاکم کوفه و بصره بود، به چهار طایفه کاهش پیدا کردند. حر بن یزید ریاحی یکی از این چهار والی بود. این چهار نفر مسوول هدایت سپاه زیر دست خود، جمع آوری آمار مربوط به نفرات خود اعم از ولادت و فوت برای دریافت حقوق از بیت المال بودند.
در زمان زیاد بن ابی تقسیم بیت المال بین این طوایف بر مبنای خدمت و همکاری با بنی امیه بود. و این تقسیم ثروت، روش حکومت برای کنترل مردم بود. این عده نقش احزاب در شرایط کنونی را بر عهده داشتند.
در زمان قیام مسلم، ابن زیاد این چهار نفر را جمع کرد و با همکاری افراد زیر دستشان مسلم را دستگیر کرده وسپس به شهادت رساندند. هانی بن عروه نیز با همکاری همین چهار نفر دستگیر و به شهادت رسید.
تهدید این والیان توسط ابن زیاد به قطع شدن حقوقشان باعث شد تا آنها اسامی کسانی که به امام نامه نوشته بودند را به ابن زیاد اعلام نموده و باعث زندانی شدن 12000 نفر از ایشان شوند تا به امام ملحق نشوند.
یکی از مهمترین دلایلی که باعث سرازیر شدن کوفیان به کربلا و جنگیدن با پسر پیامبرشان بود، اصالت پول و مادیگرایی ایشان بود زیرا اصالت پول باعث ایجاد فضایی بسیار خطرناک در جامعه و آغاز فتنه های مذهبی خواهد شد.
ادامه دارد...
پی نوشت:
1- صحیح بخاری، جلد چهار المسعودی، مروج الذهب، ج جلد 2
منبع: مصاف
