انتظار ظهور

ویـژه نـامـه حضرت فــاطـمــه زهــرا (س)

نگاهی به زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) « فـرشـتـه زمـیـنـی » ...

ادب حضرت - برترینِ زنان بهشت - غربت حضرت فاطمه - درخواست حاجت از ایشان - حضرت فاطمه از نگاه امامان (ع)، در ادامه مطلب...

کــوثـر قــرآن

سرور بانوان دو عالم، حضرت صدیقه طاهره، زهرای مرضیّه، عطای خدای رحمان، کوثر پرثمر قرآن و همتای امیر مؤمنان است. آن حضرت در بیستم جمادی الثانی سال پنجم بعثت، در مکه پا به عرصه گیتی نهاد و در دوران حضور پدرش در مکه، سختی‏ های آن بزرگوار را در راه تبلیغ دین مبین اسلام دید و خود نیز سه سال از کودکی را در شرایط جانکاه و طاقت فرسای شعب ابی طالب گذراند. زهرا علیهاالسلام در آن هنگام فریاد کودکان را می‏شنید و خودش هم طعم گرسنگی را می‏چشید و از این رهگذر، درس شکیبایی و مقاومت را فرا می‏گرفت. ایشان به سبب ایثارگری فراوان در راه پدر، لقب «امّ‏ ابیها»، را از آن خود کرد. در خردسالی مادرش خدیجه را از دست داد و قلب کوچکش فراق مادر را احساس کرد. ایشان از هیچ اقدامی برای یاری پدرش دریغ نمی‏ورزید و در سال سیزدهم بعثت، پس از هجرت پیغمبر به مدینه، با سن اندک خود، مسیر صدها کیلومتری مکه تا مدینه را پیمود و همراه امیرمؤمنان علی علیه‏السلام و دیگر زنان، خود را به آن حضرت رساند.

ادب حضرت زهرا ع

پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم پس از رحلت حضرت خدیجه، با ام سلمه ازدواج کرد و فاطمه را به همسر وفادار خود سپرد تا از وی نگهداری کند. ام سلمه می‏گوید: پیغمبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم فاطمه را به من سپرد تا درتربیتش کوشش کنم. من هم از تربیت و راهنمایی او دریغ نداشتم، ولی به خدا سوگند، او از من باادب‏تر و داناتر بود.

برتر از حضرت مریم ع

امام صادق علیه‏السلام فرمود: فاطمه علیهاالسلام از آن جهت محدَّثه نامیده شده که فرشتگان از آسمان فرود می‏آمدند و مانند حضرت مریم به وی می‏گفتند: ای فاطمه «خدا تو را برگزید و پاکیزه گردانید و تو را بر زنان عالم برتری داد.» ای فاطمه «در پیشگاه پروردگارت فروتنی و سجده کن وبا رکوع کنندگان رکوع نما» و بدین ترتیب، وی با فرشتگان نیز سخن می‏گفت. شبی فاطمه علیهاالسلام به فرشتگان فرمود: مگر مریم، دختر عمران برگزیده و برتر از تمام زنان عالم نیست؟ آنها گفتند: مریم تنها سرور زنان عالم در زمان خود بود، ولی خدا تو را سرور زنان در زمان خودت و زمان مریم و نیز زنان اولین و آخرین قرار داده است.

حضرت فاطمه زهرا ع از نگاه معصومان - از نگاه پیامبر اعظم ص

سلمان فارسی می‏گوید: رسول خدا (ص) به من فرمود: ای سلمان! هر کس دخترم فاطمه را دوست بدارد، در بهشت در کنار من خواهد بود و هر کس او را دشمن بدارد، در آتش جهنم خواهد بود. ای سلمان! دوستی فاطمه در صد جایگاه به حال انسان سودمند است که راحت‏ترین این جایگاه ‏ها، عبارت است از مرگ و قبر و میزان و سنجش [اعمال] و محشر و [پل] صراط و حساب‏رسی. هر کس دخترم فاطمه از او راضی باشد، من هم از او خشنود می‏گردم و هر کس من از او خشنود باشم، خداوند از او خرسند خواهد بود. هر کس فاطمه از او خشمگین باشد، من بر او خشم می‏گیرم و هر کس من بر او خشم گیرم، خداوند بر او غضب می‏کند. ای سلمان! وای بر کسی که به فاطمه و به فرزندان و شیعیانش ظلم کند.
 اگر همه خوبی‏ها و فضیلت‏ها در شخصیتی جمع گردد، آن شخص فاطمه است بلکه او بزرگ‏تر از این توصیف‏هاست. به درستی که دخترم فاطمه در بزرگواری و کرامت، بهترین فرد بر روی زمین است.
 جُمَیع می‏گوید: همراه با عمه‏ام به نزد یکی از همسران پیغمبر رفتیم. از او پرسیدند: چه کسی نزد پیامبر از همه محبوب‏تر بود؟ گفت: فاطمه علیهاالسلام . پرسیدند: از مردان چه کسی؟ گفت: همسر فاطمه.

آخرین وصیت پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم

پیامبر گرامی اسلام در لحظات آخر عمر شریفش، در کنار وصیت‏های دیگر خود به امیرمؤمنان علیه‏السلام ، بر وجود فاطمه زهرا علیهاالسلام نیز تأکید کرد. امام کاظم علیه‏السلام می‏فرماید: به پدرم گفتم: پس از رفتن فرشتگان از حضور پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم چه اتفاقی افتاد؟ فرمود: پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم در این هنگام علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم‏السلام را طلبید و به ام‏سلمه فرمود: کنار در بایست و نگذار کسی نزدیک بیاید. سپس آن حضرت با یک دست، دست فاطمه را گرفت و مدت طولانی بر سینه گذاشت و با دست دیگرش دست علی علیه‏السلام را بر سینه نهاد. همه آنها گریه کردند. پس از آن، دست فاطمه علیهاالسلام را در دست علی علیه‏السلام قرار داد و به علی علیه‏السلام فرمود: «ای ابا الحسن! این (فاطمه) امانت خدا و رسولش محمد نزد توست. حق خدا و امر مرا در مورد فاطمه رعایت کن که چنین خواهی کرد. ای علی! سوگند به خدا فاطمه سرور زنان بهشت از پیشینیان و آیندگان است. سوگند به خدا این همان مریم کبراست. سوگند به خدا همواره آنچه از خدا برای فاطمه و شما خواستم، خواسته‏ هایم را اجابت کرد. ای علی! آنچه را در شأن فاطمه سفارش کردم انجام بده. من اموری را به فاطمه سفارش کردم که جبرئیل به آن امر کرده بود».

بهترین خانه‏ ها

دو نفر از یاران پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم می‏گویند: پیغمبر آیه 36 سوره نور را قرائت کرد: «خانه هایی که خدا رخصت داده (قدر و منزلت) آنها والایی یابد و نامش در آنها یاد شود». مردی برخاست و عرض کرد: ای رسول خدا! اینها کدام خانه‏ هاست؟ فرمود: «خانه پیامبران». دیگری برخاست و با اشاره به خانه علی علیه‏السلام و فاطمه علیهاالسلام گفت: ای رسول خدا! آیا این خانه هم جزو آنهاست؟ فرمود: «آری، از بهترین آنهاست».

نام فــاطــمـه ع

بیشتر امامان معصوم به سبب احترام و علاقه‏ای که به مادرشان حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام داشتند، نام یکی از دختران خود را به یاد آن حضرت، فاطمه می‏گذاشتند. امیرمؤمنان علی علیه‏السلام ، امام حسن مجتبی علیه‏السلام ، امام سجاد علیه‏السلام ، امام جعفر صادق علیه‏السلام و امام جواد علیه‏السلام ، یک دختر خود را فاطمه نامیدند. امام حسین علیه‏السلام و امام موسی کاظم علیه‏السلام نیز یکی از دختران خود را فاطمه کبرا و دختر دیگر را فاطمه صغرا نام نهادند.

از نگاه امام علی ع - برترین بانو

امام علی علیه‏السلام نه فقط در زمان حیات حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام بلکه پس از شهادت آن حضرت نیز نام ایشان را به بزرگی یاد می‏کرد و وجود حضرت را مایه افتخار خود می‏دانست. آن حضرت در یکی از نامه‏های خود در پاسخ به معاویه چنین می‏نویسد: «شما چگونه با ما برابرید، در حالی که پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم از ما و دروغگوی رسوا (ابوجهل) از شما؛ حمزه از ما و ابوسفیان از شما؛ دو سرور جوانان اهل بهشت از ما و کودکان در آتش افکنده از شما؛ و بهترین زنان جهان (حضرت زهرا علیهاالسلام ) از ما و زن هیزم کش دوزخیان (همسر ابولهب و عمه معاویه) از شماست».

احترام به فرزندان فاطمه ع

امیرمؤمنان علی علیه‏السلام به سبب احترامی که برای حضرت فاطمه علیهاالسلام قائل بود، پس از بازگشت از جنگ صفین، در وصیتی درباره اموال شخصی خود، فرزندان حضرت زهرا علیهاالسلام را سرپرست تعیین فرمود و نوشت: «سرپرستی این اموال به عهده فرزندم حسن بن علی است.... اگر برای او حادثه‏ای رخ داد و حسین زنده بود، سرپرستی آن را پس از برادرش به عهده گیرد و کار او را تداوم بخشد. پسران فاطمه (امام حسن و حسین علیهماالسلام ) از این اموال به همان مقدار سهم دارند که دیگر پسران علی خواهند داشت. من سرپرستیِ اموالم را به پسران فاطمه واگذاردم تا خشنودی خدا و نزدیک شدن به رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم و بزرگداشت حرمت او و احترام پیوند خویشاوندی ایشان را فراهم آورم».

غربت حضرت فاطمه علیهاالسلام در دعای امام علی ع

کَفْعَمی، از دانشمندان بزرگ شیعه در قرن نهم است. او کتاب دعایی به نام مصباح دارد که آن را از 240 منبع گرد آورده است. او می‏گوید: این کتاب را از منابع مورد اعتماد گرد آورده‏ام، چنانچه گذشت زمان، در اعتبار آن تأثیر نمی‏گذارد و از آن نمی‏کاهد. وی در این کتاب ارزشمند، دعایی از امیرمؤمنان علیه‏السلام آورده که حضرت در بخشی از این دعای باعظمت، مظلومیت حضرت زهرا علیهاالسلام را در قالب مناجات و دعا بازگو می‏کند.

از نگاه امام حسن مجتبی ع

سخنانی که با یاد حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام بر زبان فرزندان آن حضرت جاری شده است، نشان از بزرگی شخصیت ایشان دارد و آن بزرگواران، یکی از افتخارات خود را فرزندی حضرت زهرا علیهاالسلام می‏دانستند. زیاد، یکی از فرمانداران ستمگر معاویه، اهانت‏ها و گستاخی‏های بی‏شرمانه‏ای به ساحت مقدس امام حسن مجتبی علیه‏السلام روا می‏داشت، ولی آن حضرت در پاسخ، فقط خود را فرزند زهرای پاک معرفی می‏کرد و زیاد را فرزند مادر بدکارش می‏دانست.

برخورد با دشمنان حضرت فاطمه ع

امام حسن مجتبی علیه‏السلام در زمان‏های گوناگون، با استدلال‏های محکم ،دشمنان مادرش، حضرت زهرا علیهاالسلام را رسوا می‏کرد. آن حضرت خطاب به مغیرة بن شعبه فرمود: «تو بودی که فاطمه دختر رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم را مجروح کردی. تو برای تحقیر رسول خدا و مخالفت با فرمان او، مرتکب این جنایت شدی؛ در حالی که رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم فرموده بود: ای فاطمه! «تو سرور زنان اهل بهشتی».

از نگاه امام حسین ع

امام حسین علیه‏السلام از کودکی به مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام علاقه فراوانی داشت و در کنار او آرام می‏گرفت. حضرت زهرا علیهاالسلام نیز در لحظات آخر عمر شریف خود، ضمن سفارش به امام علی علیه‏السلام برای رسیدگی به همه فرزندانش، امام حسین علیه‏السلام را مخصوص و جداگانه نام برد. امام حسین علیه‏السلام نیز پیش از خاکسپاری مادرش، خود را به پیکر پاک او انداخت و با چشمانی اشک آلود نجوا کرد: «وای بر ما! ناراحتی ما برای فقدان جدمان محمد مصطفی صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم و مادرمان فاطمه زهرا علیهاالسلام هیچ گاه خاموش و برطرف نخواهد شد». امیرمؤمنان علی علیه‏السلام می‏فرماید:«ناگهان ندایی آسمانی به گوش رسید که امام حسن علیه‏السلام و امام حسین علیه‏السلام را از روی فاطمه علیهاالسلام بردار که به خدا سوگند فرشتگان آسمان‏ها را به گریه درآوردند».

رجز حماسی

یکی از پرشورترین یادآوری‏های امام حسین علیه‏السلام از مادر عزیزش، در لحظه بسیار حساس و سرنوشت ساز حرکت به سوی کربلاست. حضرت در آن هنگام، با زیباترین و شایسته‏ترین کلمات، پاکی، عصمت و بزرگی مادر خود، حضرت زهرا علیهاالسلام را بیان می‏دارد. آن حضرت همچنین در روز عاشورا که هر کسی بار رجزخوانی، افتخارات خود را بیان می‏کرد، افتخار خود را حضرت فاطمه علیهاالسلام دانست و فرمود: «فاطمه علیهاالسلام مادر من است که از سلاله رسول خداست».

از نگاه امام سجاد ع

امام سجاد علیه‏السلام در روایات خود، مظلومیت مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام را برای یارانش بازگو می‏فرمود و آنان را از ناگواری‏ های آن حضرت آگاه می‏کرد. آن حضرت، از جمله راویان خطبه فدکیه حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام به شمار می‏آید. امام سجاد علیه‏السلام در خطبه آتشینی که مجلس یزید را بر هم زد، فاطمه زهرا علیهاالسلام را مایه مباهات خود معرفی کرد و فرمود: «سرور بانوان جهان، فاطمه بتول علیهاالسلام از ماست».

از نگاه امام محمد باقر ع - طلب شفا به نام حضرت زهرا ع

امام باقر علیه‏السلام هنگامی که در بستر بیماری می‏افتاد، آبی خنک می‏طلبید. سپس جرعه‏ای چند از آن می‏نوشید و بعد با صدای بلند و از ته دل، مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام را صدا می‏زد و می‏فرمود: «ای فاطمه! ای دختر محمد صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم». علامه مجلسی می‏گوید: شاید آن حضرت با این ندا می‏خواست با واسطه قرار دادن حضرت زهرا علیهاالسلام از خدا شفا بگیرد.

نوشاخه نبوت

امام باقر علیه‏السلام درباره مقام معنوی حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمود: «درخت نبوت، درختی است که ریشه آن رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم، شاخه آن امیرمؤمنان علیه‏السلام ، نوشاخه آن فاطمه علیهاالسلام میوه‏های آن حسن و حسین علیهماالسلام هستند. این درخت، کلید حکمت، معدن معرفت، جایگاه رسالت، مکان آمد و شد فرشتگان، موضع سرّ الهی و امانتی است که بر آسمان‏ها و زمین عرضه شده است».

از نگاه امام صادق ع

سَکونی، از یاران امام صادق علیه‏السلام نزد حضرت رفته و از دختر دار شدن خود، ایشان را با خبر کرد. وی می‏گوید: امام به من فرمود: چه نامی برایش انتخاب کرده‏ای؟ عرض کردم: فاطمه. آن‏گاه امام آه عمیقی از ته دل کشید و سه بار این نام را به یاد مادرش تکرار کرد و بعد به من فرمود: «حال که چنین نامی بر دخترت نهاده‏ای، مبادا او را بزنی. نام او نامی عزیز و محترم است. تو نیز همواره احترام نامش را داشته باش».

سوختن شمع

بانوی دو عالم، حضرت زهرا علیهاالسلام بعد از رحلت پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم، تمام غم‏ ها و دردها را در حمایت از ساحت مقدس ولایت به جان خرید و همچون شمعی در اندک‏زمان سوخت و آب شد. امام صادق علیه‏السلام در توصیف حال غم‏انگیز آن حضرت بعد از فراغ پدر گرامی‏اش چنین می‏فرماید: «بعد از پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم، حضرت زهرا علیهاالسلام مدام در بستر افتاده بود. جسم ایشان ضعیف و ناتوان گشته و گوشت بدنشان آب شده بود».

دعای آزادی

بَشّار مَکاری، از یاران امام صادق علیه‏السلام می‏گوید: در کوفه به حضور حضرت رسیدم. طَبَقی از خرما نزد ایشان بود. فرمود: بیا و بخور. عرض کردم گوارا باد! قربانت گردم، در راه حادثه‏ای دیدم و گریه گلویم را گرفت. حضرت فرمود: چه حادثه‏ای دیده‏ای؟ گفتم: یکی از گماشتگان حکومت را دیدم که بر سر زنی می‏زد و او را به سوی زندان می‏برد و آن زن با صدای بلند می‏گفت: به خدا و رسولش پناه می‏برم. امام فرمود: چرا آن زن را می‏زد؟ عرض کردم: از مردم شنیدم که می‏گفتند پای آن زن لغزید و به زمین افتاد و گفت: «ای فاطمه! خدا ظالمان بر تو را از رحمت خود دور سازد.» گماشتگان حکومت دستگیرش کردند و زدند. امام صادق علیه‏السلام به محض شنیدن این سخن گریه کرد؛ به گونه‏ای که دستمال و محاسن شریفش از اشک تَر شد، سپس فرمود: «ای بشّار! با هم به مسجد سهله برویم و برای نجات آن بانو دعا کنیم و از خدا بخواهیم او را حفظ کند».

از نگاه امام کاظم ع

امام کاظم علیه‏السلام از پدرش روایت کرد که رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم در حال احتضار، انصار را خواست و به آنان فرمود: «ای گروه انصار! وقت جدایی فرا رسید. بدانید که درِ خانه فاطمه علیهاالسلام ، درِ خانه من و خانه او، خانه من است. هر که حرمت او را هتک کند، به خدا بی‏احترامی کرده است». عیسی از یاران امام کاظم علیه‏السلام می‏گوید: آن حضرت در این هنگام بقیه سخنش را قطع کرد و بسیار گریست و سه بار فرمود: «به خداقسم حرمت خدا را حفظ نکردند». امام کاظم علیهاالسلام در روایت دیگری فرمود: «فاطمه علیهاالسلام ، صدیقه شهیده است».

از نگاه امام رضا ع

دو نفر از یاران امام رضا علیه‏السلام می‏گویند: نزد آن حضرت رفتیم. ایشان در سجده بود و سجده ‏اش طول کشید. هنگامی که سرش را بلند کرد، گفتیم: چرا سجده را طولانی کردید؟ فرمود: «هر که این دعا را در سجده شکر بخواند، همچون مجاهدان روز بدر در کنار رسول خدا پاداش دارد». گفتیم: آن دعا چیست؟ حضرت دعایی را خواند و در بخشی از آن، مظلومیت مادرش، حضرت زهرا علیهاالسلام را نیز بیان کرد.

سوگند به مادر

یکی از فضلای حوزه که مشکل بزرگی برایش پیش آمده بود، برای زیارت و توسل به امام رضا علیه‏السلام عازم حرم ایشان می‏شود. از قضا به علامه طباطبایی رحمه‏ الله برمی‏خورد که ایشان هم قصد حرم کرده بودند. بی‏درنگ به طرفش می‏رود و با چشمی پر اشک و دلی پرسوز، از ایشان می‏خواهد دعایی به او بیاموزد که حاجتش روا شود. علامه می‏گوید: «وقتی وارد حرم می‏شوی، یکی از مؤثرترین و بهترین دعاها این است که حضرت را به مادرش زهرا علیهاالسلام قسم بدهی که حاجتت را از خدا بخواهد. چون حضرت به مادرش زهرا علیهاالسلام علاقه فراوانی دارد، سوگند دادن به مادرش بسیار مؤثر خواهد افتاد».

از نگاه امام جواد ع - نیابت از حضرت فاطمه ع

یکی از یاران امام جواد علیه‏السلام می‏گوید: به حضرت عرض کردم: تصمیم گرفته بودم به نیابت از شما و پدرتان طواف کنم. ولی به من گفتند: به نیابت از اوصیا طواف نمی‏کنند. حضرت فرمود: هر چه می‏توانی طواف کن، جایز است. سه سال بعد دوباره به حضرت عرض کردم: پیش‏تر از شما درباره طواف به نیابت شما و پدرتان اجازه گرفتم و طواف بسیار کردم. سپس چیزی بر دلم افتاد و به آن عمل کردم. پرسید: چه بود؟ گفتم: یک روز از جانب رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم طواف کردم. حضرت سه بار فرمود: درود خدا بر پیامبر. سپس روز دوم به نیابت از امیرمؤمنان علی علیه‏السلام ، روز سوم امام حسن علیه‏السلام ، روز چهارم امام حسین علیه‏السلام تا روز نهم به نیابت از پدرت علی بن موسی الرضا علیه‏السلام و روز دهم به نیابت از شما سَرورم. اینان کسانی‏اند که به ولایتشان معتقدم. حضرت فرمود: در این صورت به دینی معتقدی که خدا، جز آن را از بندگانش نمی‏پذیرد. عرض کردم: گاهی هم از سوی مادرتان حضرت فاطمه علیهاالسلام طواف کرده ‏ام. گاهی هم نه. حضرت فرمود: این را بیشتر انجام بده. این برترین کاری است که انجام می‏دهی، ان شاء اللّه.

زیارت روزانه

قلب امام نهم حضرت جواد علیه‏السلام از مهر و محبت مادرش حضرت زهرا علیهاالسلام لبریز بود. آن حضرت هر روز ظهر در مدینه به مسجد پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم می‏رفت و بر پیامبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم درود می‏فرستاد و مشام جان خویش را از یاد جد بزرگوارش معطر می‏ساخت. سپس به سراغ خانه مادرش فاطمه زهرا علیهاالسلام می‏رفت که در همان نزدیکی قبر پیامبر بود و در نهایت ادب و احترام، ابتدا کفش‏ها را از پا در می‏آورد و آن گاه با دلی سرشار از شور و اشتیاق، وارد آن خانه کوچک و نورانی می‏شد و در آنجا به نماز و دعا می‏پرداخت.

برتری حضرت زهرا ع

یاد حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام هیچ گاه در دل مبارک حضرت جواد الائمه علیه‏السلام فراموش نمی‏شد؛ به گونه‏ای که در ازدواج آن حضرت، این احترام وی به مادرش و برتر دانستن او از همه زنان عالم بیشتر نمایان می‏شود. امام جواد علیه‏السلام داماد خلیفه وقت، مأمون عباسی شده بود. به این سبب در وصلت با ام فضل، دختر خلیفه، انتظار می‏رفت هزاران درهم و دینار مهریه دختر خلیفه شود، ولی ایشان به دلیل علاقه و احترام فراوانی که برای مادرش قائل بود، حاضر نشد مهریه همسرش بیش از پانصد درهم، مساوی مهریه حضرت زهرا علیهاالسلام تعیین گردد.

از نگاه امام حسن عسکری(ع) و امام زمان(عج) - حجت بر امامان

پیشوایان معصوم علیهم‏السلام الگویی برای دیگر مردم هستند، ولی حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام با داشتن فضیلت‏های بیکران، حجت و الگویی برای امامان بوده است. امام حسن عسکری علیه‏السلام فرمود: «ما حجت‏های خدا بر بندگان هستیم و جدّه ما حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام حجت بر ماست».
امام زمان(عج) نیز در روایتی فرمود: «دختر رسول خدا علیهاالسلام برای من الگو و سرمشقی نیکوست».

خطبه حضرت فاطمه ع - خطبه در یک نگاه

خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام آن چنان متین، منظم و فصیح است که برخی گمان کرده‏اند به نوشته‏ای از پیش طراحی شده بیشتر شبیه است تا یک سخنرانی ناگهانی. ابن ‏ابی‏ الحدید معتزلی، در شرح نهج البلاغه، با ذکر سندی می‏نویسد:
عبد اللّه بن احمد از پدرش نقل می‏کند که در نزد زید شهید، پسر امام سجاد علیه‏السلام خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام را نقل کردم و به وی گفتم: برخی گمان می‏کنند این خطبه ساختگی بوده و آن را فاطمه زهرا علیهاالسلام ایراد نکرد، بلکه از آن ابی‏العیناء است ؛ زیرا این کلام، منظم، معیّن و یکنواخت است. زید گفت: من دیدم که بزرگان آل ابی‏طالب از پدرانشان آن را روایت می‏کنند و به فرزندان خویش یاد می‏دهند. بزرگان شیعه نیز آن را درس می‏دادند، پیش از آنکه حتی جدّ ابوالعینا پا به عرصه وجود گذارد.

خطبه ‏ای ماندگار

خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، از چنان عظمتی برخوردار بود که بیش از 24 نفر از شخصیت‏های قرن اول هجری همچون امیرمؤمنان علیه‏السلام ، حضرت زینب علیهاالسلام ، امام سجاد علیه‏السلام ، ابن عباس، جابر بن عبدالله انصاری و اَنَس بن مالک، از یاران پیغمبر صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم آن را نقل کرده‏اند. در قرن دوم نیز بزرگانی مانند امام باقر علیه‏السلام ، امام صادق علیه‏السلام ، زید پسر امام سجاد علیه‏السلام ، مُفَضّل، ابی نصر بَزَنْطی و دیگر یاران امامان آن را روایت کرده ‏اند. این خطبه شریف در بیش از شصت کتاب مهم شیعه و اهل سنت آمده است و عالمانی همچون شیخ صدوق در علل الشرایع، سید بن طاووس در طرائف، طبرسی در احتجاج و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه آن را نقل کرده‏اند. تاکنون، افزون بر 112 جلد کتاب درباره این خطبه و محتوای آن نوشته شده است. محدث بزرگ، علامه مجلسی می‏نویسد: «این خطبه، از خطبه‏های مشهوری است که شیعه و سنی آن را با سندهای گوناگون نقل کرده ‏اند».

خطبه از نگام مقام معظم رهبری

خطبه پر محتوای حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، چنان عالی بود که همه بزرگان آن را ستوده‏اند. مقام معظم رهبری در این باره می‏فرماید: «آن خطبه‏ای که فاطمه زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه بعد از رحلت پیغمبر ایراد کرده است، خطبه‏ای است که به گفته علامه مجلسی، بزرگان، فُصَحا، بُلغا و دانشمندان باید بنشینند کلمات و عبارات این خطبه را معنا کنند. این سخن فاطمه زهرا علیهاالسلام ، مثل زیباترین و بلندترین کلمات نهج البلاغه و در حد سخنان امیرالمؤمنین علیه‏السلام است. [آن خطبه] با بهترین و زیباترین عبارات و زبده‏ترین و گزیده‏ترین معانی [ایراد شده است]».

ستایش خدا

خطبه فدکیه حضرت زهرا علیهاالسلام در مسجد مدینه، دربردارنده حقایق فراوانی در توحید و معارف است. آن حضرت در بخشی از سخنان خود فرمود: «خدا را بر آنچه ارزانی داشت، سپاسگزارم و بر اندیشه نیکو که در دل نهاد، شاکرم و بر نعمت‏های فراگیرش ثنا می‏گویم. نعمت هایی که از چشمه لطفش جوشید و عطاهای فراوانی بخشید و احسانی که پیاپی پراکند. نعمت هایی که از شمار بیرون است و شکر و جبران آنها از توان افزون، و درک نهایتش نه در حد اندیشه ناموزون است. بندگان را برای فزونی نعمت‏ها و استمرار عطایا به شکر خویش فراخواند. برای تکمیل و فزون بخشی نعمت‏ها، خلایق را به کثرت ستایش واداشت. گواهی می‏دهم که معبودی جز او نیست و یکتایی است بی شریک. روح این گواهی، دوستی بی آلایش است که دل‏های مشتاقان با آن درآمیخته و آثارش در افکار پرتو افکن شده است. خدایی که دیدگان را توانایی دیدن، زبان را یارای بیان و گمان‏ها را قدرت بر ادراک او نیست».

حکمت آفرینش

حکمت آفرینش، پرسشی است که از دیرباز، اندیشمندان را به خود متوجه ساخته است. حضرت زهرا علیهاالسلام در بخشی از خطبه فدکیه به این مسئله اشاره می‏کند و می‏فرماید: «خدای متعالی، همه چیز را از هستی به نیستی درآورد و آنها را بدون وجود الگو و نمونه‏ ای ایجاد کرد. با یَدِ قدرت خود، همه را بالندگی داد و با اراده ‏اش، به آفرینش موجودات دست یازید؛ بی‏آنکه به آفرینش آنها نیازمند باشد و از این صورتگری طرفی ببندد. او می‏خواست حکمتش را آشکار سازد، مردم را به فرمانب رداری‏ اش هشیار کند و بندگان را به عبودیتش رهنمون گرداند. پس آن‏گاه پاداش را در اطاعت و کیفر را در نافرمانی نهاد تا بندگان را از خشم و عذاب خود برهاند و به سوی بهشت و کانون رحمتش سوق دهد».

دومین پایه اسلام

نبوت، دومین بخش از اصول دین است. حضرت فاطمه علیهاالسلام در دومین بخش از خطبه خود در مسجد مدینه فرمود: «گواهی می‏دهم پدرم، بنده و فرستاده خداست. او را برگزید پیش از آنکه برای هدایت مردم بفرستد... و این در آن هنگام بود که بندگان در پسِ پرده نیستی و در پهنه بیابان عدم، سرگردان بودند... پروردگار، محمد صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم را برانگیخت تا فرمانش را کامل و حکمش را نافد کند و آنچه را مقدر ساخته بود، به انجام رساند، پیامبر دید که هر گروه آیینی را پذیرا گشته‏اند؛ دسته‏ای بر گرد آتش در طوافند و گروهی در برابر بت به عبادت مشغولند و همگان یاد خدایی را که می‏شناسند، از خاطر زدوده‏اند. پس خدا، به نور محمد صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم بساط ظلمت را برچید و دل‏ها را از تیرگیِ کفر رهانید و ابرهای تیره و تار را از مقابل دیدگان به یکسو فکند. پیامبر خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم برای هدایت مردم به پا خاست و... آنان را به آیین پابرجای اسلام رهنمون شد و به راه راست فرا خواند».

قرآن در کلام فاطمه ع

قرآن، کتاب خداست و راه رسیدن به سعادت ابدی در آن به روشنی نمایان است. زهرای مرضیّه در این باره در خطبه فدکیه، خطاب به مردم می‏فرماید: «شما بندگان خدا! نگاهبانان حلال و حرام، حاملان دین و احکام، امینان خداوند بر خویش و پیام آوران او به سوی امت‏ها هستید. حقی از سوی خداوند بر عهده دارید و پیمانی را که با او بسته‏اید، پذیرفته‏اید. آنچه پیامبر خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم پس ازخود در میان شما باقی گذاشته، کتاب گویایِ خداوند است که نور آن فروزان و شعاعش درخشان می‏باشد. قرآن کتابی است که دلایلش روشن، لطایف و دقایقش آشکار و ظواهرش نورانی است. پیروانش پرافتخارند و جهانیان بدیشان غبطه می‏خورند. کتابی که پیروی از آن، راهگشای رحمت الهی و شنونده‏اش، رستگارِ دو سراست. در پرتو آن، دلیل‏های روشن الهی را می‏توان دید و نیز تفسیر احکام و واجبات او را دریافت».

بستر بیماری

هنگامی که حضرت فاطمه علیهاالسلام به بستر بیماری افتاده بود، زنان مهاجر و انصار برای عیادت ایشان جمع شدند و به حضرت گفتند ای دختر رسول خدا! حالتان چگونه است؟ حضرت زهرا علیهاالسلام پس از ستایش خدا و درود بر رسولش، فرمود: «به خدا سوگند صبح کردم، در حالی که از دنیای شما بیزارم و بغض مردان شما در دلم جای گرفته است». سپس فضایل حضرت علی علیه‏السلام را بازگو کرد. زنان مهاجر و انصار، گفته‏ های حضرت زهرا علیهاالسلام را به مردان خود منتقل کردند. گروهی از آنان برای عذر خواهی نزد حضرت آمدند، ولی فاطمه علیهاالسلام به آنان فرمود: «از من دور شوید که بعد از عذر خواهی غیر صادقانه شما، دیگر عذری باقی نمانده است و پس از این تقصیر و [گناه [شما، امری کارساز نیست.»

دعاهای فاطمه زهرا ع - دعای روز سوم هر ماه

حضرت زهرا علیهاالسلام در روز سوم هر ماه، خدای متعالی را این چنین ستایش می‏کرد: «پاک و منزه است کسی که با نیرو و قدرت، جهان را منّور ساخت. پاک و منزه است کسی که در آسمان‏های هفتگانه مستور شده است و از این رو چشمی او را نمی‏بیند. پاک و منزه است کسی که بندگان را با مرگ ذلیل ساخت و با زندگی جاویدان، خود را عزیز و گرامی نمود. پاک و منزه است کسی که جاودان است و هر چیز جز او فانی می‏گردد. پاک و منزه است کسی که ثنا و ستایش را ویژه خود قرار داده واز آن خشنود شده است. پاک و منزه است خداوند زنده دانا، پاک و منزه است خداوند بردبار و بزرگوار. پاک و منزه است خداوند قدرتمند و مقدس، پاک و منزه است خداوند برتر والا. پاک و منزه است خداوند و حمد و ستایش مخصوص اوست».

برای اخلاق نیکو

حضرت زهرا علیهاالسلام با خواندن دعای زیر، در به دست آوردن اخلاق نیکو و کارهای پسندیده کوشا بود: «پروردگارا! به حق آنکه غیب‏ها را می‏دانی و بر تمامی موجودات توانایی، مرا زنده بدار تا آن هنگام که می‏دانی زندگی برایم نیکوست، و بمیران تا آن زمان که خیر و نیکی‏ام را در مرگم می‏دانی. خداوندا! اخلاص و ترس از خودت را در هنگام خشنودی و غضب و میانه ‏روی را در زمان بی ‏نیازی و فقر از تو خواستارم. از تو نعمتی را می‏خواهم که پایانی ندارد.
بارالها! خشنودی به قضا و حکم تو را می‏خواهم و زندگی نیکو بعد از مرگ را از تو درخواست می‏کنم. نیز شوق ملاقات تو را، بدون آنکه پریشان حالی و رنجی در آن باشد خواستارم. پروردگارا! ما را به زینت ایمان مزیّن فرما و هدایتگرانی قرار ده که مشمول هدایت تو قرار گرفته باشیم».

خیر جامع دنیا و آخرت

حضرت زهرا علیهاالسلام درخواست‏های جامع خود را برای دنیا و آخرت چنین بیان می‏فرمود: «پروردگارا! تا آن‏گاه که مرا زنده می‏داری، به آنچه داده‏ ای قانعم گردان و عیوبم را بپوشان و مرا سلامت دار، و آن زمان که مرا می‏میرانی، مرا بیامرز و مشمول رحمت خود قرار ده. بارالها! مرا بر آنچه برایم مقّدر ساخته‏ای به رنج نینداز و آنچه را برایم مقدّر کرده‏ای آسان گردان. پروردگارا! پدر و مادر و هر که بر من حقی دارد به بهترین وجه پاداش ده. خداوندا! مرا تنها در آنچه برای آن خلقم کرده‏ ای مشغول دار. ای مهربان‏ترین».

حاجات مهم

حضرت زهرا علیهاالسلام برای برآورده شدن نیازها و کارهای مهم خود، این دعا را می‏خواند: «ای آنکه بر حاجت‏های نیازمندان قادری! ای آنکه اسرار می‏دانی! ای برطرف کننده مشکلِ آنان که دچار مشکل شده‏اند! ای گشاینده غم آنان که دچار غم و اندوهند! ای لطف کننده به پیرمرد و ای روزی دهنده طفل کوچک! ای آنکه نیازی به تفسیر ندارد! بر محمد و خاندانش درود فرست». امام زین العابدین علیه‏السلام درباره این دعا می‏گوید: پدرم در روز عاشورا به من فرمود:«فرزندم! دعایی را به تو یاد می‏دهم که رسول خدا صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ‏وسلم آن را از جبرئیل آموخته و به فاطمه علیهاالسلام یاد داده بود. این دعا را در وقت حاجت بخوان و نیازهای خود را در پایان آن بیان کن».

گلبرگ شماره76
منبع: سبطین