امام رضا(ع): من صاحب این امر هستم، اما آنکه زمین را پر از عدل میکند همچنانکه پر از جور شده بود، من نیستم ...
امام هشتم شیعیان(ع) در موارد متعددی به توصیف ویژگیهای ظاهری و جسمی امام مهدی(ع) پرداختهاند تا باب هرگونه شبهه و اشتباه را بر مردم ببندند.
از جمله آن حضرت در پاسخ «ریان بن صلت» که میپرسد:
أنت صاحب هذا الأمر؟ آیا صاحب این امر[حکومت اهل بیت(ع)] شمایید؟
میفرماید: أنا صاحب هذا الأمر ولکنّی لست بالذی أملؤها عدلاً کما ملئت جورا، و کیف أکون ذلک علی ماتری من ضعف بدنی و إنّ القائم هوالذی إذا خرج کان من سنّ الشیوخ و منظر الشبّان، قویّا فی بدنه حتّی لومدّ یده إلی أعظم شجرة علی وجه الأرض لقلعها ولو صاح بین الجبال لتدکدکت صخورها یکون معه عصا موسی و خاتم سلیمان علیهماالسلام، ذاک الرابع من ولدی یغیّبه اللّه فی ستره ما شاء، ثم یظهره فیملوء [به] الأرض قسطا و عدلاً. کما ملئت جورا و ظلما.(1)
من صاحب این امر هستم، اما آنکه زمین را پر از عدل میکند همچنانکه پر از جور شده بود، من نیستم. و چگونه من با این ناتوانی جسمی که میبینی میتوانم او باشم. به درستی که قائم کسی است که به هنگام قیامش در سن پیرمردان و با چهره جوانان ظاهر میشود. او از چنان قوت بدنی برخوردار است که اگر دستش را به سمت بزرگترین درختی که بر روی وجود دارد دراز کند آن را از ریشه برمیکند و اگر در بین کوهها فریاد کشد، صخرهها متلاشی میشوند. عصای موسی و خاتم سلیمان، که بر آنها درود باد، با اوست و او چهارمین فرزند من است. خداوند او را تا زمانی که بخواهد در پوشش خود غایب میسازد، سپس او را آشکار میسازد تا زمین را به وسیله او از قسط و عدل آکنده سازد آنچنانکه ]پیش از آن ] از جور و ستم پر شده بود.
همچنین آن حضرت در پاسخ «ابی صلت هروی» که میپرسد: ما علامات القائم منکم إذا خرج؟ نشانههای قائم شما به هنگام ظهور چیست؟
میفرماید: علامته أن یکون شیخ السنّ، شاب المنظر، حتّی أنّ الناظر إلیه لیحسبه ابن أربعین سنة أو دونها و إنّ من علاماته أن لایهرم بمرور الأیّام واللیالی، حتّی یأیته أجله.(2)
نشانه او این است که سن پیران و چهره جوانان دارد، تا آنجا که وقتی کسی او را مشاهده میکند گمان میبرد که چهل سال یا کمتر سن دارد. به درستی که از نشانههای او این است که گذر شب و روز او را پیر و سالخورده نمیسازد تا زمانی که اجل او فرا رسد. آن حضرت در روایت دیگری به توصیف جمال نورانی امام دوازدهم پرداخته، میفرماید:
بأبی و أمّی سمیّ جدّی، صلیاللّه علیه و آله، و شبیهی و شبیه موسی بن عمران، علیهالسلام، علیه جیوب النور یتوقّد من شعاع ضیاء القدس.(3)
پدر و مادرم به فدای او که همنام جدّم، شبیه من و شبیه موسی بن عمران است. بر او نوارهای نورانی است که از پرتو نور قدس روشنایی میگیرد.
فضیلت انتظار و چشم به راه بودن امام مهدی(ع)
موضوع دیگری که در زمینه باور مهدوی در کلام امام رضا(ع) یافت میشود، موضوع «انتظار فرج» یا چشم به راه گشایش بودن است. آن حضرت در روایات متعددی به موضوع فضیلت انتظار فرج اشاره کردهاند. از جمله در روایتی خطاب به «حسن بن جهم» که از ایشان در مورد «فرج» میپرسد، میفرماید:
أولست تعلم أنّ انتظار الفرج من الفرج؟ قلت: لا أدری إلاّ أن تعلّمنی. فقال: نعم إنتظار الفرج من الفرج.(4)
آیا میدانی که انتظار فرج [ جزیی ] از فرج است؟ گفتم: نمیدانم مگر اینکه شما به من بیاموزید. فرمود: آری انتظار فرج، جزیی از فرج است.
در روایت دیگری نیز میفرماید:
ما أحسن الصبر و انتظار الفرج أما سمعت قول العبد الصالح: «وارتقبوا إنّی معکم رقیب»20 «وانتظروا إنّی معکم من المنتظرین»(5) فعلیکم بالصبر إنّما یجیء الفرج علی الیأس و قدکان الذین من قبلکم أصبر منکم...(6).
چه نیکوست صبر و انتظار فرج، آیا سخن بنده صالح خدا [ شعیب ] را نشنیدی که فرمود: «و انتظار برید که من [ هم ] با شما منتظرم» و «پس منتظر باشید که من [هم] با شما از منتظرانم»، بر شما باد به صبر و بردباری؛ چرا گشایش بعد از ناامیدی فرا میرسد و به تحقیق کسانی که پیش از شما بودند از شما بردبارتر بودند.
و بالاخره در روایت بسیار زیبایی فضیلت انتظار را اینگونه بیان میکنند:
... أما یرضی أحدکم أن یکون فی بیته ینفق علی عیاله ینتظر أمرنا فإن أدرکه کان کمن شهد مع رسول اللّه، صلیاللّه علیه و آله، بدرا، و إن لم یدرکه کان کمن کان مع قائمنا فی فسطاطه...(6)
... آیا هیچیک از شما خوش ندارد که در خانه خود بماند، نفقه خانوادهاش را بپردازد و چشم به راه امر ما باشد؟ پس اگر در چنین حالی از دنیا برود مانند کسی است که به همراه رسول خدا(ص) در [نبرد] بدر به شهادت رسیده است. و اگر هم مرگ به سراغ او نیاید مانند کسی است که به همراه قائم ما و در خیمه او باشد.
6. ظهور امام مهدی(ع)
موضوع دیگری که در روایات رضوی به آن پرداخته شده، موضوع ظهور امام مهدی و آثار و پیامدهای آن است. از جمله در روایتی که «حسین بن خالد» آن را نقل میکند آن حضرت در پاسخ این پرسش که:
یا ابن رسول اللّه و من القائم منکم أهل البیت؟ ای فرزند رسول خدا! قائم شما اهل بیت کیست؟
میفرماید:
قال الرابع من ولدی ابن سیّدة الإماء، یطهّر اللّه به الأرض من کلّ جور و یقدّسها من کلّ ظلم، [و هو] الذی یشکّ الناس فی ولادته و هو صاحب الغیبة قبل خروجه. فإذا خرج أشرقت الأرض بنوره [بنور ربّها] و وضع میزان العدل بین الناس فلایظلم أحد أحدا، و هوالذی تطوی له الأرض ولایکون له ظلّ و هوالذی ینادی مناد من السماء یسمعه جمیع أهل الأرض بالدّعاء إلیه یقول: ألا إنّ حجةاللّه قد ظهر عند بیتاللّه فاتّبعوا فإنّ الحقّ معه و فیه و هو قول اللّه عزّوجلّ: «إن نشأ ننزّل علیهم من السماء آیة فظلّت أعناقهم لها خاضعین»(7)
چهارمین از فرزندان من، فرزند سرور کنیزان، کسی است که خداوند به واسطه وی زمین را از هر ستمی پاک و از هر ظلمی پیراسته میسازد و او کسی است که مردم در ولادتش شک میکنند و او کسی است که پیش از خروجش غیبت میکند و آنگاه که خروج کند زمین به نورش [نور پروردگارش] روشن گردد و در میان مردم میزان عدالت را برقرار کند و هیچکس به دیگری ستم نکند واو کسی است که زمین برای او درهم پیچیده میشود و سایهای برای او نباشد و او کسی است که از آسمان ندا کنندهای او را به نام ندا کند و به وی دعوت نماید به گونهای که همه اهل زمین آن ندا را بشنوند، میگوید:
«آگاه باشید که حجت خدا در کنار خانه خدا ظهور کرده است پس او را پیروی کنید که حق با او و در اوست» و این همان سخن خدای تعالی است که فرمود: «اگر بخواهیم از آسمان برایشان آیتی نازل میکنیم که در برابر آن به خضوع سر فرود آورند».
پی نوشتها:
1. محمد بن علی بن الحسین بن بابویه (شیخ صدوق)، همان، ج2، ص376، ح7.
2. .همان، ص652، ح12.
3.همان، ص370.
4..ابو جعفر محمدبن الحسن (شیخ طوسی)، کتاب الغیبة، ص276؛ محمدباقر المجلسی، همان، ج52، ص130، ح29.
5.عبداللّه بن جعفر الحمیری، قربالاسناد، ص224، به نقل از: عزیزاللّه العطاردی، همان، ص217، ح373.
6.محمدبن یعقوب الکلینی، همان، ج4، ص260، ح34.
7.سوره شعرا(26)، آیه 4.
8.محمدبن علی بن الحسین (شیخ صدوق)، همان، ج2، ص372، ح5.
منبع: مصاف
